Hoe hangen hormonen en stress samen? Stress bestaat al sinds het begin van.de mensheid. Deze chemische reactie had als doel ons te helpen overleven en ons te waarschuwen voor gevaar. Dit heeft zich zeer nuttig bewezen in de oertijd en tijdens momenten van gevaar. Stress helpt ons sneller en efficiënter op gevaar te reageren. Helaas heeft stress over tijd zijn functie verloren en heeft het in veel gevallen een negatieve connotatie gekregen.

Stress is dus niet alleen iets van onze geest, maar ook van ons lichaam. Als onze hersenen de instructie krijgen stress te vertonen, treedt er in de eerste instantie een lichamelijke reactie op. Ons lichaam zal de productie van bepaalde hormonen verhogen, waardoor er een link ontstaat tussen hormonen en stress. Het is nuttig om ook deze lichamelijke reactie te kennen, zodat je des te sneller stress kan herkennen en er op reageren.

Hormonen en stress: de lichamelijke reactie

Hormonen en stress hangen dus sterk samen. Als het signaal aan onze hersenen wordt gegeven dat we met iets gevaarlijks te maken krijgen, zal deze link tussen hormonen en stress geactiveerd worden. Onze hersenen zullen vervolgens de opdracht geven de productie van cortisol te verhogen. Dit hormoon wordt ook wel eens het stresshormoon genoemd. Naast de productie van cortisol is er ook nog een andere link tussen hormonen en stress, namelijk de productie van adrenaline. Naast de verhoogde productie van cortisol, zal ook adrenaline meer aangemaakt worden in geval van stress.

Nadat onze hersenen de opdracht hebben gegeven de productie van deze 2 hormonen te verhogen, is de eerste fase van hormonen en stress afgerond. De volgende fase, waarbij de link tussen hormonen en stress duidelijk wordt, is de reactie op de situatie. Aangezien de situatie als een gevaar wordt geïnterpreteerd, zal je lichaam je helpen sneller en efficiënter te reageren op deze situatie. Adrenaline zal je helpen sneller te reageren en cortisol maakt je lichaam klaar om meer kracht te ervaren.

De derde fase bij de link tussen hormonen en stress zal je lichaam een gepaste reactie kiezen. Deze reactie bestaat uit ofwel vluchten, vechten, ofwel uit ‘bevriezen’. Als je kiest om te vluchten, zullen de hormonen en stress ervoor zorgen dat je des te sneller en verder kan lopen. Als je kiest om te vechten, zullen de hormonen en stress ervoor zorgen dat je des te sneller reageert en met meer kracht kan vechten. Als je kiest om te bevriezen en dus om niets te doen, zal je lichaam zich in een staat bevinden waarin je het gevoel hebt echt niets te kunnen doen.

Hormonen en stress: is de lichamelijke reactie nog steeds accuraat?

In veel gevallen heeft deze reactie van hormonen en stress zijn nut verloren. Mocht je in contact komen met een levensgevaarlijke situatie, zoals oog in oog staan met een tijger, zullen hormonen en stress je een hogere kans geven op overleven. In dat geval kan je nog steeds beroep doen op stress om je te helpen overleven.

Het is echter zo dat we in onze hedendaagse maatschappij situaties gaan interpreteren als levensbedreigend, terwijl ze dat helemaal niet zijn. Je brein kan bijvoorbeeld een stressreactie triggeren als je te laat komt op je werk. Voor jou kan het belangrijk zijn dat je op tijd komt, maar dit is echter geen zaak van leven of dood. Je brein zal dit echter wel zo interpreteren en dus een stressreactie activeren.

Ons brein heeft dus in veel gevallen een vertekend beeld aangeleerd gekregen van een gevaarlijke situatie, waardoor stress grotendeels zijn doel heeft verloren. In lichte mate kan stress nog steeds bevorderend werken, zoals je sneller te laten leren of werken, ondanks dit niet de originele bedoeling is van stress. Doordat we echter meer en meer situaties als gevaarlijk aanschouwen, verhoogt ons brein de productie van hormonen en stress zo hard, dat het ons zal belemmeren om adequaat te reageren.

Hormonen en stress: slechte conditionering van het brein

Je leert dus je hersenen aan welke situaties als gevaarlijk te interpreteren. Dit gebeurt aan de hand van de situaties die je in het verleden hebt meegemaakt en hoe jij hier mee omgaat. Deze ervaringen en gevoelens zijn uiteraard individueel, wat het interpreteren van situaties als gevaarlijk ook iets individueel maakt. Op die manier kunnen we verklaren waarom er een verschil is in het al dan niet vertonen van een stressreactie tussen verschillende mensen. Omdat je collega dezelfde werkdruk niet als ‘gevaarlijk’ interpreteert, is de kans des te kleiner dat hij/zij stress zal hebben, terwijl jij wel stress ervaart.

Het is dus nuttig om hier te onthouden dat jij je eigen biologische processen beheert, van het vertonen van stress, tot het verhogen van de productie van hormonen en stress, tot het reageren op een stressvolle situatie. Dit is goed nieuws, omdat het wil zeggen dat de sleutel tot het verminderen van stress ook bij jou ligt. Jij kan zelf actief iets ondernemen om stress te verminderen.